Hormonun ne kadarının zararsız, ne kadarının zararlı olduğu; kimyasal gübre miktarının üst sınırının ne olduğu tartışıladursun, soframızda bir başka bomba daha var: Katkı maddeleri!

Katkı maddeleri tam 15 bin çeşit. E bilmem ne...Çoğu ambalajlı ürünlerde, hazır gıdalarda. Çocuğunuzun yediği dondurmada, çikolatada, gofrette, bisküvide bu maddelerden var. Diyetinizin baş köşesinde yer alan konserve balıklar da bu maddelerden nasibini almış. İş dönüşü yemek yapmaya vakit harcamamak için tercih ettiğiniz hazır gıdalar da listede. Hatta kadınların dudağını, yanağını, cildini ve saçını emanet ettiği kozmetik ürünler de katkılı. Paketlerin üzerinde o 'E'li kodlar yazıyor yazmasına ama kullanıcının bunun ne olduğunu anlaması pek mümkün değil.

İşte o anlamadığımız maddelerin bazı 'yan etkileri' var ki, bir çok Avrupa ülkesi, hatta ABD, bazılarını yasaklamak zorunda kalmış.

Çünkü bu maddelerin öncelikle kanserojen etkileri var. Ama etkiler bunlarda da bitmiyor. Liste; kalp ve sinir hastalıkları, solunum ve sindirim sistemi bozuklukları, cilt hastalıkları, alerji diye uzuyor. Liste uzuyor uzamasına ama tartışma da sürüyor. Çünkü bu maddelerin kesin hastalık nedeni olduğu henüz tümüyle bilimsel olarak kanıtlanabilmiş değil.

EN ÇOK TARTIŞILAN KATKI MADDELERİ

KAFEİN: Kafein, çay ve kakaoda doğal olarak bulunan bir bileşen. Gazlı, alkolsüz içeceklerin de önemli bir katkısı. Uyarıcı etkisi olan bir bileşik. Mide asidini ve geçici olarak tansiyonu artırdığı biliniyor. Kafenini aşırı dozda alınmasında, sinirlilik ve uykusuzluk görülüyor. Bu tür problemler günde 2-7 kutu kola içen çocuklarda da görülüyor. Kafein, üremeyi ve fetusun gelişimini de etkiliyor. Ayrıca laboratuvar hayvanlarında yapılan deneylerde doğum kusurlarına neden oluyor.

ASPARTAM: Yaklaşık 20 yıldır yaygın olarak kullanılan bir tatlılaştırıcı. Sweet ticari adıyla biliniyor. Sakarinin yüksek dozlarda neden olduğu tat bozukluğu nedeniyle sakarin miktarının düşürülerek hazırlandığı karışımlarında yer alıyor. Ancak bebeklerin kanlarında asparmat düzeyi toksik değerlere çıktığında mental geriliğe neden oluyor. Pek çok tüketicinin aspartam alımına bağlı olarak baş ağrısı, epileptik nöbetler, halsizlik, menstral problemler yaşadıkları rapor ediliyor.

ASESÜLFAM-K: Son yıllarda kullanımı çok yaygın bir tatlılaştırıcı. Sakızlarda, içeceklerde, kuru içecek karışımlarında, jelatinli tatlılarda, puding ve kremalarda kullanılıyor. Sıcak içecek şekeri olarak paket ve tablet formunda da satılıyor. Hayvan denemelerinde yüksek dozlarda kansere neden olduğu gözlendi. Bu sonuçlar insanda da kanser riski oluşturabileceği kuşkularını gündeme getirdi.

ANTİOKSİDANLAR: Bu kimyasallar, yağlarda ve yağlı gıdalarda oksidasyonu ve ransiditeyi geciktiren yapay antioksidanlardır. WHO'ya bağlı Uluslararası Kanser Araştırmaları Ajansı bu kimyasalların insanlarda kansere neden olma olasılığı üzerinde duruyor. California'da kanserojen maddeler listesine alındılar. Bazı çalışmaların sonuçları bunların kanserojen olma ihtimali olduğunu gösteriyor.

OLESTRA: Bir sukroz eksteri olan olestra yağla yer değiştiren yapay bir bileşik. Amerika'da çeşitli fast-food'ların üretiminde (özellikle patates cipslerinin kızartılmasında) yaygın olarak kullanılıyor. Vücutta metabolize olmadan atılıyor ve yağda eriyen vitaminlerin de vücuttan uzaklaştırılmasına neden oluyor. Olestralı ürünlerin tüketimine bağlı olarak bazı mide krampları, diyare ve ciddi sindirim sistemi rahatsızlıkları rapor edildi.

NİTRİT VE NİTRAT: Sodyum nitrit ve sodyum nitrat yüzyıllardır et ürünlerinde kullanılan iki kimyasal. Nitrat kendi başına zararsız olmakla birlikte nitre dönüşerek etkisini gösteriyor. Bunların kanserojen olduğu biliniyor. Bu maddeler yüksek sıcaklıklarda daha kolay oluşuyor. Çalışmalar et ürünlerinde nitrit ve nitrat kullanımının en aza indirilmesi yönünde. Bu alandaki son uygulamalarda üretime askorbik asit ilavesi yapılıyor. Çünkü askorbik asit, nitritin sağlayacağı renk oluşumu ve diğer reaksiyonları hızlandırarak daha az nitrit kulanımını sağlıyor.

YAPAY RENK MADDELERİ: Yüzlerce yıldır kullanımakta olan yapay renk maddelerinin pek çoğunun zaman içinde toksik ya da kanserojen etkileri görüldü ve yasaklandı. Günümüzde sınırlı sayıda yapay renk maddesine izin veriliyor. Bazı renk maddeleri (tartrazin, eritrosin gibi) üzerinde kuşkular devam ediyor. Son yıllarda gıda endüstrisinde doğal renk maddelerinin kullanılmasına eğilim arttı.